Μάθημα Τεχνικού Σχεδίου στα Σχολεία της Γερμανίας, του Επαμεινώνδα Ζμιθιά

 Προς 
κ.Τσότσο, Σχολικό Σύμβουλο ΠΕ12

Σχετικά με τη χθεσινή συζήτηση στο επιμορφωτικό σεμινάριο με το σχεδιαστικό πρόγραμμα AutoCad για το Τεχνικό Σχέδιο στα σχολεία της Γερμανίας σας στέλνω ένα αρχείο pdf του Κρατικού Ινστιτούτου Σχολικής Παιδαγωγικής "Staatsinstitut für Schulpädagogik", το οποίο ανήκει στο Υπουργείο Παιδείας της Βαυαρίας. Στις σελίδες 76 με 78 αναφέρεται και το Τεχνικό Σχέδιο ως τμήμα του μαθήματος της Τεχνολογίας του γυμνασίου "Hauptschule":

http://www.isb.bayern.de/isb/download.aspx?DownloadFileID=263de8d1dd272c7eed140236bdd2f46e

Σχετικά με τις προσωπικές μου εμπειρίες από το 1988 μέχρι το 2003, όπου δίδασκα Τεχνολογία και Τεχνικό Σχέδιο στα γερμανικά σχολεία του Μονάχου μπορώ να σας αναφέρω τα εξής:

Το Τεχνικό Σχέδιο διδάσκεται ως τμήμα του μαθήματος της Τεχνολογίας του Γυμνασίου "Hauptschule". Είναι το κύριο σχολείο που οδηγεί απευθείας στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Είναι μάθημα υποχρεωτικής επιλογής ανάμεσα σε άλλα εργαστηριακά μαθήματα, όπως η Επεξεργασία Κειμένου και η Οικιακή Οικονομία. Από τα αγόρια οι περισσότεροι μαθητές επιλέγουν συνήθως την Τεχνολογία, ενώ τα περισσότερα κορίτσια επιλέγουν ένα από τα δύο τελευταία μαθήματα υποχρεωτικής επιλογής.

Πρίν το 1985 υπήρχαν δύο ξεχωριστά δύωρα μαθήματα "Τεχνικό Σχέδιο" (Technisches Zeichnen) και  "Τεχνολογία" (Technisches Werken). Έπειτα ενώθηκαν σε ένα τρίωρο μάθημα "Werken/Technisches Zeichnen", όπου το Τεχνικό Σχέδιο είναι τμήμα του ενωμένου μαθήματος και εξυπηρετεί την κατασκευή αντικειμένων με συγκεκριμένα υλικά, όπως ξύλο, μέταλλο, ηλεκτρολογικές, ηλεκτρονικές κατασκευές κλπ. με τα σχετικά εργαλεία και τις σχετικές τεχνικές επεξεργασίας υλικών. Με την εισαγωγή της σχεδίασης με Η/Υ το 1997 μετονομάζεται σε "Gewerblich-Technischer-Bereich", δηλαδή "Επαγγελματικός-Τεχνικός-Χώρος". 

Ήταν επίσης μάθημα υποχρεωτικής επιλογής μεταξύ των "Kaufmännisch-Bürotechnischer Bereich", δηλαδή "Εμπορικός-Γραφειοτεχνολογικός-Χώρος" και "Hauswirtschaftlich-Sozialer-Bereich", δηλαδή "Οικιακοοικονομικός-Κοινωνικός-Χώρος".  Επιδή ζω από το 2003 στην Ελλάδα, πληροφορήθηκα εκ των υστέρων από Γερμανούς συναδέλφους και πρώην συμφοιτητές μου  και κατόπιν από το διαδίκτυο, πως το μάθημα αυτό μετονομάστηκε τελικά μετά το 2008 "Technik", δηλαδή "Τεχνολογία", όπως ονομάζεται πλέον και σε όλα τα ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας και λειτουργεί σήμερα πάλι ως μάθημα υποχρεωτικής επιλογής σε μορφή "project" και σε συνεργασία με άλλα μαθήματα του σχολείου στο πλαίσιο της διαθεματικότητας. 

Ο σχεδιασμός αντικειμένων ορίζεται από τις προδιαγραφές DIN για το Τεχνικό Σχέδιο, όπως εφαρμόζεται στο Μηχανολογικό Σχέδιο. Για κάθε κατασκευή σχεδιάζεται ένα σχέδιο κατασκευής σε προβολή όψεων,  με διαστάσεις και ένα αξονομετρικό, όπως και ένα υπόμνημα με τα ανάλογα υλικά και τις διαστάσεις τους. Συνήθως διδάσκεται ένα κεφάλαιο Τεχνικού Σχεδίου μερικές εβδομάδες και σχετικά με την διδαγμένη ύλη αυτού του  κεφαλαίου ο μαθητής σχεδιάζει ένα σχέδιο κατασκευής, το λεγόμενο "Werkzeichnung" με προδιαγραφές DIN, βάσει του οποίου κατασκευάζει ένα αντικείμενο με την καθοδήγηση εργαστηριακής διδασκαλίας του εκπαιδευτικού. 

Ενώ το γυμνάσιο "Hauptschule" αρχίζει από την 5η τάξη, το μάθημα αυτό διδάσκεται στην 7η, 8η και 9η τάξη, δηλαδή 1η έως 3η γυμνασίου. Στην αρχή ο μαθητής μαθαίνει να σχεδιάζει με τον κλασσικό τρόπο στην πινακίδα και παράλληλα διδάσκεται και στη σχεδίαση με Η/Υ, με την οποία σχεδιάζει αποκλειστικά στην τελευταία τάξη του γυμνασίου. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται μια μικρογραφία γερμανόγλωσσης έκδοσης του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCad, προσαρμοσμένο στις συνθήκες του σχολείου. 

Επίσης διεξάγονται και Απολυτήριες Εξετάσεις Γυμνασίου στο μάθημα αυτό. Ο μαθητής πρέπει να ολοκληρώσει ένα Τεχνικό Σχέδιο μέσω Η/Υ και επίσης να κατασκευάσει ένα αντικείμενο από τους τεχνολογικούς τομείς Ξυλοτεχνία, Μεταλλοτεχνία, Ηλεκτρολογία, Ηλεκτρονική, Εργασία με Πλαστικές Ύλες σε μια εξεταστική περίοδο 240 λεπτών.

Σκοπός του μαθήματος είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμός του μαθητή για την μελλοντική του επαγγελματική επιλογή. Ο μαθητής ευαισθητοποιείται με το μάθημα αυτό, ώστε να επιλέξει ανάλογα με τις προσωπικές του κλίσεις ένα επάγγελμα της αρεσκείας του. Προχωρώντας στην επαγγελματική εκπαίδευση ο απόφοιτος της "Hauptschule" κατέχει τόσο τις βασικές τεχνικές δεξιότητες στην επεξεργασία υλικών και στην κατασκευή ηλεκτρολογικών και ηλεκτρονικών λειτουργικών συστημάτων όσο και τις απαραίτητες γνώσεις τεχνικού σχεδιασμού είτε με τον κλασσικό τρόπο στην πινακίδα ή με χρήση Η/Υ, ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσει στην εκάστοτε επαγγελματική σχολή  κατευθείαν με το ανάλογο Σχέδιο Ειδικότητας.

Οι απόφοιτοι με καλούς βαθμούς στο Απολυτήριο της "Hauptschule" έχουν επιπλέον τη δυνατότητα να εγγραφούν και σε μία ιδιαίτερη 10η τάξη της "Hauptschule" που προορίζεται για τους απόφοιτους της 9η τάξης με καλές αποδόσεις και να αποκτήσουν το επίπεδο "Mittlerer Bildungsabschluß", ισότιμο με το Απολυτήριο του "ανώτερου" γυμνασίου, της "Realschule". Στο Μόναχο π.χ. λειτουργούν μόνο δύο "Hauptschulen" με 10η τάξη, όπου συγκεντρώνονται όλοι οι απόφοιτοι με καλές αποδόσεις στο Απολυτήριο της 9ης τάξης. Οι περισσότεροι απόφοιτοι της 9ης τάξης της "Hauptschule", όμως, ακολουθούν επαγγελματική εκπαίδευση.

Μετά την επαγγελματική του εκπαίδευση είτε στο δυικό σύστημα μαθητείας σε συνδυασμό εκπαίδευσης σε επιχείρηση "Betrieb" και σε Επαγγελματικές Σχολές "Berufsschulen" είτε εξ ολοκλήρου σε Ειδικές Επαγγελματικές Σχολές "Berufsfachschulen" ο πλέον επαγγελματίας έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στην επόμενη βαθμίδα του επαγγέλματός του μετά από δύο ή τρία έτη επαγγελματικής εμπειρίας στην αγορά εργασίας για να αποκτήσει το πτυχίο του "Meister" ή του "Fachwirt"  ή του "Techniker" στις μεταδευτεροβάθμιες σχολές "Meisterschule" ή "Fachschule" ή "Technikerschule", στις οποίες διδάσκεται στα τεχνικά επαγγέλματα επίσης Σχέδιο Ειδικότητας με χρήση Η/Υ. Με το πτυχίο του ο "Meister" ή o "Fachwirt" ή ο "Techniker" κατέχοντας επίσης και το επίπεδο γενικής παιδείας "Mittlerer Bildungsabschluß", έχει τη δυνατότητα μετά από μονοετή παιδαγωγική εκπαίδευση στο "Staatsinstitut für die Ausbildung von Fachlehrern", στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ειδικότητας, να διοριστεί Εκπαιδευτικός Εργαστηριακών Μαθημάτων στις Κρατικές Επαγγελματικές Σχολές, όπου έχει και την αποκλειστικότητα στην ανάθεση των εργαστηριακών μαθημάτων. O "Techniker" είναι ιεραρχικά ανώτερος του "Μeister" και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως επιλογή μαθήματος ξένης γλώσσας στη σχολή και με καλό γενικό βαθμό στο πτυχίο του, έχει δικαίωμα εγγραφής στην τριτοβάθμια σχολή τη "Fachhochschule", την αντίστοιχή των Ελληνικών Τ.Ε.Ι. χωρίς περαιτέρω εξετάσεις.

Υπάρχει επίσης και το "ανώτερο" γυμνάσιο, η "Realschule", το οποίο διαρκεί από την 5η μέχρι την 10η τάξη και διδάσκει σε ανώτερο επίπεδο διδακτέας ύλης, οδηγώντας απευθείας στο επίπεδο γενικής παιδείας "Mittlerer Bildungsabschluß". Στη "Realschule" εισάγονται μαθητές με καλή βαθμολογική επίδοση στην 4η τάξη, την τελευταία τάξη του Δημοτικού. Από την 8η τάξη η "Realschule" αποτελείται από κύκλους μαθημάτων υποχρεωτικής επιλογής, τις "Wahlpflichtfächergruppen". Λειτουργούν τρεις κύκλοι, όπως ο τεχνολογικός, "Wahlpflichtfächergruppe I", o οικονομικός, "Wahlpflichtfächergruppe II" και ο κύκλος Εφαρμοσμένων Τεχνών, "Wahlpflichtfächergruppe III". Εκεί το πρώην μάθημα Τεχνικό Σχέδιο δεν ενώθηκε με το μάθημα της Τεχνολογίας και δεν έχει εργαστηριακή εφαρμογή όπως στη "Hauptschule", αλλά μετά την εισαγωγή του Η/Υ στις "Realschulen" της Βαυαρίας ενώθηκε με τα πρώην μαθήματα Πληροφορικής και Επεξεργασίας Κειμένου (πρώην μάθημα Δακτυλογραφίας) σε ένα τρίωρο μάθημα που ονομάζεται "Informationstechnologie", δηλαδή "Τεχνολογία Πληροφοριών", όπου διδάσκονται και τα τρία τμήματα των προαναφερθέντων πρώην μαθημάτων στην 8η, 9η και 10η τάξη σε όλους τους κύκλους, αλλά με διαφορετικές ώρες διδασκαλίας ανά κύκλο και τάξη. 

Το μάθημα αυτό διδάσκεται από εκπαιδευτικούς των πρώην μαθημάτων Τεχνικό Σχέδιο, Πληροφορική, Επεξεργασία Κειμένου μετά από σχετική συμμετοχή σε επιμορφωτικά σεμινάρια. Ο μαθητής μαθαίνει στο μάθημα αυτό να γράφει με τυφλό σύστημα, να επεξεργάζει κείμενα και πίνακες με τα προγράμματα Word και Excel, να διαμορφώνει πίνακες και κείμενα εμπορικής αλληλογραφίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές DIN 5008 και να σχεδιάζει σε ανώτερο επίπεδο του Τεχνικού Σχεδίου σε μορφή Παραστατικής Γεωμετρίας με τη γερμανόγλωσση έκδοση του σχεδιαστικού προγράμματος AutoCad, πάλι σύμφωνα με τις προδιαγραφές DIN του Τεχνικού Σχεδίου.

Με το Απολυτήριο της "Realschule" ο μαθητής αποκτώντας το επίπεδο γενικής παιδείας "Mittlerer Bildungsabschluß", έχει δικαίωμα εγγραφής στη διετή "Fachoberschule" με 11η και 12η τάξη, ένα σχολείο στο οποίο επιλέγει έναν από τους τέσσερις τομείς, Τεχνολογικό, "Bereich Technik", Οικονομικό, "Bereich Wirtschaft, Κοινωνικό, "Bereich Soziales", Εφαρμοσμένων Τεχνών, "Bereich Gestaltung" με το Απολυτήριο του οποίου έχει δικαίωμα εγγραφής στην τριτοβάθμια σχολή της "Fachhochschule", την αντίστοιχη των ελληνικών Τ.Ε.Ι. χωρίς περαιτέρω εξετάσεις. Στον Τεχνολογικό Τομέα των "Fachoberschule" διδάσκεται και το Τεχνικό Σχέδιο σε επίπεδο Παραστατικής Γεωμετρίας. Επίσεις διανύει και μία εξάμηνη πρακτική εκπαίδευση σε επιχειρήσεις του τομέα του. Η "Fachoberschule" δεν παρέχει ειδικότητες και επαγγελματικά δικαιώματα, αλλά μόνο την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Την εποχή που ζούσα στη Γερμανία δεν είχε ακόμα ενσωματωθεί η σχεδίαση με Η/Υ στις "Fachoberschulen" ενώ στις "Realschulen" λειτουργούσε κιόλας το νέο μάθημα "Informationstechnologie". Δεν γνωρίζω την περαιτέρω εξέλιξη του Τεχνικού Σχεδίου στις "Fachoberschulen" μέχρι σήμερα. 

Οι μαθητές με Απολυτήριο 10ης τάξης επιπέδου γενικής παιδείας "Mittlerer Bildungsabschluß" έχουν επίσης και τη δυνατότητα αντί να επιλέξουν φοίτηση στην "Fachoberschule" να εισαχθούν απευθείας στις λεγόμενες Ακαδημίες Ειδικότητας, τις "Fachakademien", όπου εκπαιδεύονται σε ανώτερα επαγγέλματα, όπως του Φυσιοθεραπευτή, του Λογοθεραπευτή, του Εκπαιδευτικού Λειτουργού εργαστηριακών μαθημάτων για σχολεία γενικής παιδείας κ.π.α. Ενώ σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στην Ελλάδα αυτά τα επαγγέλματα αποκτούνται μόνο με το Απολυτήριο των Τ.Ε.Ι.

Επίσης υπάρχει και το "ανώτατο" στην ιεραρχεία των σχολείων γενικής παιδείας, το λεγόμενο "Gymnasium",  το οποίο αποτελεί ιδιότητα Γενικού Λυκείου και λειτουργεί από την 5η μέχρι την 12η τάξη, ενώ μέχρι και πριν από λίγα χρόνια λειτουργούσε και 13η τάξη στο "Gymnasium". Στο σχολείο αυτό εισάγονται οι πιο αποδοτικοί μαθητές  της 4ης τάξης Δημοτικού και οδηγούνται σε περιβάλλον ανώτερης διδακτέας ύλης απευθείας στην τριτοβάθμια πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Στις τελευταίες δύο τάξεις του "Gymnasium" επικρατεί το λεγόμενο "Leistungskurs", το Πρόγραμμα Απόδοσης, κατά το οποίο ο μαθητής επιλέγει τέσσερα μαθήματα στα οποία διδάσκεται εντατικά με πολλές ώρες διδασκαλίας στο κάθε μάθημα και εξετάζεται στις απολυτήριες εξετάσεις, το λεγόμενο "Abiturprüfung", παραδίδοντας και μία Γραπτή Κατ' Οικον Εργασία από ένα από τα επιλεχθέντα εξεταστικά μαθήματα του Προγράμματος Απόδοσης.

Το "Gymnasium" παρέχει μόνο στην 5η και 6η τάξη εργαστηριακό μάθημα Τεχνολογίας, το "Werken" χωρίς το Τεχνικό Σχέδιο, το οποίο δεν διδάσκεται καθόλου στο σχολείο αυτό. Στις ανώτερες τάξεις 8η με 12η επικρατεί το επίσημο μάθημα των Καλλιτεχνικών, στα πλαίσια του οποίου διδάσκεται μόνο το Ελεύθερο Σχέδιο και το Προοπτικό Σχέδιο στην πινακίδα. Τα Καλλιτεχνικά στο "Gymnasium" μπορούν να επιλεχθούν και ως μάθημα υποχρεωτικής επιλογής στο πλαίσιο του εντατικού Προγράμματος Απόδοσης, το "Leistungskurs" για τις απολυτήριες εξετάσεις με πολλές ώρες διδασκαλίας στις ανώτερες τάξεις. Με το Απολυτήριο της 12ης τάξης, το λεγόμενο "Abitur", ο απόφοιτος έχει δικαίωμα εγγραφής σε κάθε πανεπιστήμιο και σε όλες τις υπόλοιπες σχολές χωρίς καμία περαιτέρω εξέταση εισαγωγής!

Για περαιτέρω πληροφορίες βρίσκομαι πάντα στη διάθεσή σας.

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς

Επαμεινώνδας Ζμιθιάς, 

ΤΕ1-01